مرمت نقاشی و اصول اولیه ای که مرمتگران حرفه ای با آن آشنا هستند

مرمت نقاشی به صورت متداول و خطرات و آسیب ها در مرمت نقاشی

بحث در مورد پنل چوبی در مرمت نقاشی اشاره به  تکیه گاه در نقاشی پنل اروپایی تا قرن 17 دارد که نقش مهمی را  ایفا کرده است. هنرمندانی همچون رافائل، دورِر، کراناک، روبنس، رِمبرانت همه یا اغلب هنرمندان  آثار نقاشی خود را روی پنل چوبی آفریده اند. این تکیه گاه ها ممکن است برای بیننده یکپارچه به نظر بیایند، امّا در نظر مرمتگران نقاشی عامل نگرانی اند. بسیاری از این شاهکارها صدمه غیر قابل تعمیر دیده اند یا همگی برای یک یا بیشتر از دلایل زیر مفقود شده اند:

• به کارگیری چوب نامناسب به وسیلة هنرمند یا پنل ساز

• نگهداری یا آویزان شدن در آب و هوای نا مناسب

• کوتاهی در مراقبت از شرایط آب و هوایی در شرایط انتقال

• درمان غیر لازم یا غیر حرفه ای مثل در چارچوب/کلاف قرار دادن

• آفتهای چوب

نگرانی افرادی که مرمت نقاشی و مرمت علمی انجام می دهند و پیامدهای آن با از شکل طبیعی خارج شدن تکیه گاه آغاز می شوند، و با باز شدن لولاهای چسبیده قدیمی ادامه می یابند، ترک خوردن پنل ها، انقباض تکیه گاه و در نتیجه با جدایی (ورقه شدگی) لایه نقاشی و ضعیف شدن تکیه گاه به سبب آفتها خاتمه می یابد.

هنگام بحث در مورد مرمت نقاشی لازم است بین آسیبی که ممکن است به سبب خود تکیه گاه چوبی باشد مثل تاب برداشتن، باز شدگی لولاهای چسبیده شده  و یا هجوم حشرات و ورقه شدن لایه های رنگ (تاول زدن) را تشخیص بدهیم. در این زمینه مهم  به طور جداگانه در بخش «تکیه گاه های چوبی» و «لایه رنگ» از کتاب مرمت نقاشی  به آن پرداخته می شود.

در این بخش ما فقط چوبهایی را که به وسیلة هنرمندان اروپایی برای نقاشی روی پنل به کار رفته اند و مثال های آفت هایی را که اغلب در مرمت نقاشی باید مورد ملاحظه قرار بگیرد را شرح میدهیم.

از دهه 1950 به بعد تلاشهای فزاینده ای در بهبود روشهای درمان و پیشرفت تکنیکهای جدید در مرمت نقاشی انجام شد. همه کار نگهداری و مرمت نقاشی های روی پنل چوبی بر پایه یک درک از ساختمان پیچیده چوب و واکنش آن به تاثیرات محیطی است.

مرمت نقاشی و تمییز کردن پشت اثر نقاشی

در بخش تکیه گاه های پارچه ای و تمییز کردن پشت اثر از کتاب مرمت نقاشی ابتدا به رویه و لایه تصویر میپردازیم،  منظور از «رویه» لایة تصویر چسب کاری بخش یا همة یک قطعه از کاغذ، یا پارچه پشمی یا الیاف طبیعی لطیف یا مصنوعی است. رویه، یک راه برای محافظت لایة تصویر به طور موقّت است.

در همه عملیّات های انجام شده بر تکیه گاه های پارچه ای، بخش یا تمام رویه لایة تصویر جهت مرمت نقاشی ممکن است، لازم باشد. این بستگی به چسبندگی لایة تصویر به تکیه گاه پارچه ای و نوع عملی که طراحی شده، دارد. اگر یک چسباننده آبدار برای رویه به کار رود، نقاشی باید برای دوری از هرگونه جدا شدن لایه ها و هر واقعه ای که پارچه اصلی امکان واکنش به طور شدید نسبت به حضور رطوبت داشته باشد، کشیده شده یا «ثابت شود».

در طی مراحل مرمت نقاشی مواجه با پشت تکیه گاه های پارچه ای قدیمی که معمولاً صاف و تمییز نیست هستیم و گاها با بی نظمی ها یی روبرو خواهیم شد. بی نظمی ها، و یا باقی مانده ها عبارتند از اشتباه در بافندگی، گره های بوم، درزهای دوخت، زمینه های اصلی که از میان تکیه گاه پارچه ای آمده اند، و هر نوع از چرک، ته نشین شدن دود، (قیر زدن)، باقی مانده چسب از وصله های پارچه ای قدیمی یا آستری، و یا میکروارگانیسم ها هستند.

در مرمت نقاشی هر درمان پشت یک نقاشی جایگزین یک فشار بر روی لایة رنگ است. بنابراین همیشه این که آیا رویة قبلی نیازمند محکم شدن لایة تصویر است، ضروری است که بررسی شود.

تمییز کردن پشت یک کار در پروسه مرمت نقاشی در شیوه رنگ زنی غلیظ، بدون آنچه که زیرسازی نامیده می شود، غیر ممکن است. بدون زیرسازی، فشار لازم برای تمییزکاری به لایة تصویر آسیب می رساند. نوع و ضخامت زیرساخت به غلظت شیوه رنگ گذاری غلیظ و فشاری که باید در طول درمان به کار رود، بستگی خواهد داشت.

عموما برای شیوه رنگذاری غلیظ رقیق، در مرمت نقاشی زیر ساخت نرم کافی است؛ جایی که شیوه رنگ گذاری غلیظ قطعی است، اصطلاحاً «جعبه شن» یا «تختی» از گچ یا کائوچو سیلیکونی توصیه می شود.

گره و درزهای دوخت در مرمت نقاشی

تکیه گاه های پارچه ای نقاشی های بزرگ، اغلب شامل دو یا بیشتر نوارهای دوخته شده به یکدیگر است. اگر در مرمت نقاشی آماده سازی مناسب قبل از آستری انجام شود، یا روشهای آستری مناسب به کار گرفته شود، درزها در وسط فشار خواهند آورد و در جلوی نقاشی مشخص می شوند.

مرمتگران، تعدادی راه برای آستری نقاشی با درز جهت مرمت نقاشی در تکیه گاه دارند:

•  درز دوخت محکم شده در جلوی نقاشی (رویه)، لبه های برآمده درز بر پشت با یک چاقوی کوچک جراحی برداشته می شود، و هر بی نظمی با سمباده ساییده می شوند.

•  نقاشی با میز فشار-کم یا خلأ-حرارتی با لایة اثر، رو به پایین آستر می شود. آستر بوم درزها را در خود «محکم می گیرد». این پشت نقاشی را تغییر می دهد، امّا جلوی آن صاف باقی می ماند.

•  آستری در یک پاکت خلأ انجام می شود. دوباره، پارچه آستری درزها را محکم در خود می گیرد. تغییر شکل در پشت نقاشی اتفاق می افتد، امّا معمولاً برخی تغییر شکل جزئی هم در جلو وجود دارد.

برداشت لبه های بر آمده پارچه از یک درز، یک عمل بزرگ در مرمت نقاشی است. اغلب نخ های دوخته شده هم در این فرآیند آسیب می بینند، ارتباط بین دو نوار از بوم خراب می شود. اگر در حین مرمت نقاشی به موقع، در نظر گرفته نشود، هنگامی که پارچه آستری دیرتر برداشته شود و اگر نقاشی قبلاً به وسیله رویه محکم نشده باشد، نوارهای باریک جدا می شوند. نظرات در چگونگی درمان درزها میان مرمتگران نقاشی متفاوت است.

اگر یک روش آستری انتخاب شود که لایة تصویر رو به پایین باشد، خطر در حین مرمت نقاشی وجود دارد که، با وجود زیرسازی، لایة تصویر متراکم خواهد شد. این در مورد جایی است که روش آستری مخصوصاً نیازمند گرماست.

عملکرد بستر در مرمت نقاشی

بعد از آهار زدن، بستر اوّلین لایه برای قرارگرفتن بر روی تکیه گاه است که شامل پرکننده (رنگدانه) و یک عامل پیوند دهنده است. در تکیه گاه های پارچه ای منفذ باز و یا با بستر های روان، ماده پرکننده در طول ساختار پارچه فشرده شده تا «زیرسازی/لایه هایی» بین تار و پود نخ ها که از بوم موقعیت برجسته ای دارد را شکل دهد. خواه این «لایه ها» نیازمند جذب با یک آستری باشد، به چگونگی بزرگ بودن آنها بستگی دارد. در حین مرمت نقاشی هنگامی که نقاشی آستر زده شد لایه تصویر با فشار به شکل های برآمده در می آورند.

کلینینگ و تمییز کردن نقاشی قدیمی  و روش های مرمت نقاشی

مرمت نقاشی  آثار قدیمی بستگی به اینکه چقدر یک نقاشی قدمت دارد و کجا نگهداری شده است، پشت تکیه گاه بوم

با سطح چرکی و آلودگی پوشیده خواهد شد. مرمت نقاشی در پشت اثر با زدودن آلودگی در پشت بوم های کلاف شده به صورت مرمت «خشک» توسط یک قلم مو زبر، اسفنج تمییز کننده، سمباده، فواره فشاری ظریف انجام می شوند.

با کاربرد یک قلم موی زبر، چرک از سطح و از درون ساختار بوم پاک می شود. برای مرمت نقاشی هایی که کثیفی بیشتری دارند، یک اسفنج تمییز کننده یا یک سمباده نرم (سمباده دیوار ) به کار برده می شود. کثیفی زیاد و قشر هایی از اشباع شدگی ها می تواند با کمک یک فواره فشاری ظریف کاهش یابد.

چرک سطحی بر پشت یک نقاشی فقط در یک لایه نسبتاً نازک حضور خواهد داشت، امّا حجم چرکی حاوی انباشتنی هایی از چرک، کرک، ذرات کوچک از گچ، سوزنهای کاج و غیره هستند. سعی می شود ذرات آلودگی بر بوم های کلاف شده با کمپرسور هوا، کاردک مخصوص مناسب مرمت نقاشی خالی شود .

چسب ها در مرمت نقاشی

چسباننده ها موادی هستند که یک پیوند دائمی بین مواد به کار رفته را عملی می کنند که در این مورد الیاف پارچه هستند. مرمتگر نقاشی برای چسباندن وصله های پارچه ای، محکم کردن نخ های پاره شده و به کار گیری تکه های لبه یا آستری پارچه از چسب های مخصوص مرمت  استفاده می کنند. به دنبال برداشت پارچه، همگی یا بخشی از آنها به عنوان پس مانده هایی بر تکیه گاه باقی خواهند ماند. از آن به بعد یک سطح ناهموار را شکل می دهند و تکیه گاه پارچه ای را زیر تنش می گذارد و قابلیت ارتجاع آن، بر پراکندگی بخار آب نقاشی اثر می گذارد، و یا ممکن است وابسته به رطوبت باشد، که در مراحل مرمت نقاشی باید به طور جامع  و تا حد امکان برداشته شود.

در  مرمت نقاشی باقی مانده های چسب بر سطح تکیه گاه پارچه ای ظاهر می شوند که با استفاده از اتو و پرس کردم و تحت فشار سطحی صاف و یکدست مابین لایه های پارچه  بوجود می آید و چسب در عمق پارچه فرو می رود و اتصال بهتری را در پروسه مرمت نقاشی ایجاد خواهد کرد.

پس مانده های چسب در حالت «خشک» با یک چاقوی جراحی و در حالت  هم «مرطوب» با یک چاقوی جراحی و تحت فشار قرار دادن برداشته می شوند. (هرچند که در برخی متدهای مرمتی آن را مسئله ساز می دانم).

برداشتن یا زدودن مکانیکی در مرمت نقاشی و چسب های مرمتی

استفاده از چسب های مرمت استاندارد اهمیت ویژه ای دارد. پس مانده های عوامل چسبی مرطوب طبیعی وقتی می چسبند یا  آهار زده می شوند می توانند به صورت خشک با تکه کردن به وسیله یک چاقوی جراحی _ وقتی که چسب شکننده است، در صورتی که در مرحله اوّل به طور ضخیم به کار نرفته شده باشد و دیگر اینکه بیشتر از یک هفته به تکیه گاه چسبیده نشده باشد _  برداشته شوند.

به هر حال، تکه کردن معمولاً تنها چسب را از سطح یک بوم بر می دارد و به ندرت از درزهای پارچه برداشته می شود.

عوامل چسباننده مرطوب ممکن است مورد هجوم میکرو ارگانیسم ها قرار گیرند. در این مورد، مرمتگر نقاشی باید هنگام برداشت باقی مانده ها، ماسک تنفسی، دستکشهای محافظ، و لباس کار بپوشد (به دلیل امکان آلرژی ها). علاوه بر این، مهم است که در هنگام مرمت نقاشی، یک جارو برقی روشن باشد _ یکی با ظریف ترین صافی ممکن _ که ذرات، غبار و غیره را که از جای خود رانده شده اند را، بر طرف کند و بلافاصله از محیط کاری و اتاق مرمت نقاشی برداشته شوند. چسب تجزیه شده با میکرو ارگانیسم ها راحت تر برداشته می شود.

سرب سفید سخت شده، هنگامی که به عنوان عامل چسباننده به کار می رود، می تواند تنها به طور مکانیکی برداشته شود، اگر لازم باشد یک مته ظریف دندانپزشکی به کار می رود. سرب سفید پودر شده البته سمی است، و برای برداشت آن ماسک تنفسی، لباس کار، و دستکش باید پوشیده شود. توصیه می شود در تمامی مراحل مرمت نقاشی از تمامی این موارد بسته به نیاز استفاده شود.

کاهش مکانیکی یا برداشت چسبنده ها محدودیت های خود را دارد. جایی که باقی مانده های فشرده چسب هنوز به طور محکم به تکیه گاه پارچه ای متصل هستند، چاقوی کوچک جراحی مستلزم استعمال نیروی قابل توجهی است. این بر روی پشت نقاشی و بنابراین (به طور عمودی در طول فشار و به طور افقی در طول خراش دادن) بر تمام ساختار اثر حین مرمت نقاشی فشار خواهد آورد.

در طول مراحل مرمت نقاشی، لایة تصویر باید به طور دائمی بررسی شود. برداشت کامل در بهترین حالت ممکن است فقط از سطح پارچه باشد، به ندرت از درزهای پارچه است، و هرگز از ساختار نقاشی نیست.

مرمت نقاشی و رطوبت و تراکم

پس مانده های چسب بر پشت یک نقاشی، جایی که هنوز پیوستگی خوبی با تکیه گاه پارچه ای دارند، معمولاً با رطوبت یا تراکم صاف می شوند اگر لازم باشد با یک کاردک مخصوص پهن  (چسب حیوانی) هم گرم شده، سپس با یک چاقوی جراحی کوچک برداشته می شوند. تراکم ها می توانند از تکه های مواد، سلولز، پنبه خام، چسب آردی، یا اتر سلولزی ساخته شوند.

برداشت تکیه گاه های سفت و محکم در مرمت نقاشی

در ترمیم نقاشی روشی که نقاشی ها به تکیه گاه های سفت و محکم چسبیده شده اند به عنوان marouflage شناخته می شود. برخی اوقات چنین تکیه گاه هایی هم باید برداشته شوند. به این دلیل که  وقتی یک نقاشی ظاهر مستقیم/سفت (تخته مانند) را بپذیرد، ایجاد یک نوع به خصوص شبکه ریزترک ها  ایجاد می شود، نشانه هایی که با ناخالصی های بین پارچه و تکیه گاه سفت و محکم، و یا ذرات غبار در هوا ایجاد می شوند.

برای برداشت تخته یا تکیه گاه های تخته ای، لایة نقاشی محکم می شود و تکیه گاه سفت و محکم از یک طرف با اره و یا آسیاب کردن بر بدنه قابل انعطاف به طرف پایین تکیه گاه پارچه ای اصلی بریده می شود .

یک عمل بسیار خطرناک در مرمت نقاشی این گونه آثار هنری، پوست کندن است. لایة تصویر محکم می شود و تکیه گاه پارچه ای از یک گوشه از یک طرف بزرگ می شود و تکه تکه بلند می شود. در مواردی پیوند با یک کاردک پهن صاف یا چاقوی کوچک جراحی سست می شود، در حالی که چسب های قوی تر با آب یا حلال مرطوب-جزئی می شوند. برداشت در یک زاویه صاف ممکن انجام می شود. غافلگیری هایی ممکن است وجود داشته باشند.

مطلب فوق برگرفته از کتاب مرمت نقاشی از نشر آوام سرا و آتلیه مرمت آوام در دست چاپ میباشد.